Amastris Antika Kenti’nde tılsımlı olduğuna inanılan amulet bulundu
BARTIN – Amastris Antika Kenti kurtarma kazıları sırasında üstünde kazıma çizgiler vadi düzlük piramidal formda taş amulet (tılsımlı olduğuna inanılan şuurluluk) bulundu.
‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) bulundu. Bölgede daha ilk eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki kazılarda ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş tek örnek niteliğindeki tılsımlı nesnenin önümüzdeki günlerde Amasra Müzesi’nde sergilenmesi bekleniyor. Fenikeliler aracılığıyla Sesamos adı ile önce kuruluşu M.Ö. 12. Yüzyıla dayanan, Miletoslular, Kimerler, Lidyalılar, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar ve Cenovalılar gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmasının peşi sıra 1460 yılında Fatih Odalık Mehmet tarafından fethedilerek Osmanlı’evet katılan Amasra’nın arazi altında kalan tarihi, hafriyat çalışmalarıyla ahit yüzüne çıkarılıyor.
2014 yılında Milli Yetişek Bakanlığı’na ilkokul yapılması üzere bağışlanan alanda, yapım yapımı başlamadan önce Amasra Müze Müdürlüğünün yapmış olduğu taharri kazıları esnasında Roma Dönemine tarihlendirilen mimarlık unsurlara rastlanmış ve söz konusu kayran dulda altına alınmıştı. Akabinde ayrımsız alanda 2017 yılında gine Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında istirdat kazıları başlamış ve önce etapta ibadethane olarak düşünülen yapıda çokça sayıda mecmua, bülten başlığı ve mimarlık parçalar ortaya çıkarılmıştı.
Tarihi dergi ve nesne ahit yüzüne çıkarıldı
Doğal liman görevi gören koyları zımnında tarihte eke bire bir liman kenti ve ticaret merkezi yerine konumlanan Amasra’daki hafriyat çalışmaları Firez Bakanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında ve Bartın Üniversitesinin bilimsel danışmanlığında sürdürüldü. 2022 yılının Haziran ayında başlayan hafriyat çalışmalarıyla alay malay henüz netlik kazanmasa birlikte “stoa” olduğu değerlendirilen alanda şu asıl büyüklüğünde birçok tarihi sütun ve obje periyot yüzüne çıkarıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kazılar ve Tetkikat Kat Başkanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında, Bartın Üniversitesinin bilimsel danışmanlığında gerçekleşen ve 2022 yılının Haziran ayında başlayan Amastris Antika Site istirdat kazılarında Roma İmparatorluk ve Bizans Dönemlerine ait yüze andıran sikke; uyuşturucu, kadeh, kemikten mamul iki yüzden çok beribenzer buluntu dönem yüzüne çıkarıldı.
Söz konusu çalışmanın yapıldığı mimarinin ölçüleri ise; ortaya çıkarılan devasa sütunları, korinth dergi başlıkları ve kayırıcı bina elemanları ile kestirmece 9 metre kendisine belirlendi. 4 kamer süren istirdat kazıları sırasında zaman yüzüne çıkarılan ve arkeoloji dünyası ilkin almak üzere devir meraklılarını heyecana boğan bildirme mefret gelişmelerden biri ise üstünde kürtaj çizgilerin meydan aldığı piramidal formdaki ‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) oldu.
Eşi benzerine rastlanmayan kuru
Batı Karadeniz bölgesi genelindeki antik site kazılarında daha ilk eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki kurtarma kazılarında ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş bitevi niteliğindeki tılsımlı nesnenin ünik tıpkısı iz olduğu ve önümüzdeki günlerde bile Amasra Müzesinde sergileneceği öğrenildi. Eserin Anadolu’daki kazılarda Roma yapısında bulunmuş monoton olduğunu kaydeden Bartın Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Fatma Bağdatlı Çam, “Öncelikle Amasra Müzesi kazı başkanlığında ölçülü Amastris Antik Site Istirdat Kazısı 2022 çalışmaları sırasında bahis konusu eseri belirleme etmiş bulunmaktayız. ve eserimiz M.S. 2. yüzyıla tarihlenen ve mermerden mensur edilmiş olan bire bir roma yapısının içerisinde M.S. 2. yüzyıl ortalarına tarihlenen esasen tabakalarda ele önceki olan ünik tıpkı eserdir. Amulet yerine tanımladığımız piramidal formda, ayak tabanı kısmı rubai, dip kısmı piramidal formda ve obsidyenden işlenmiş tıpkı kabil amulet olarak tanımladığımız tıpkı işaret. Eserimizin taban kısmında aynı figür meydan almakta. İnsize yani kürtaj çizgilerle betimlenmiş olan Akdarı dininden tanıdığımız tanrı BES’in biçimlendiğini, betimlendiğini görüyoruz. Eserin kayırıcı kısmındaysa demotik kendisine isimlendirilen çarkıt Akdarı dinindeki Hieroglif harflerin Roma döneminin başlarında yeni dinin demotik adına isimlendirdiğimiz kod karakterleri ile tılsımlı sözlerin kayran aldığını görüyoruz. Eserin üzerindeki kod karakterleri üstelik hile ettiği siper anlamına belen etmekte. Tıpkı nevi tılsımlı nesne adına döneminde benzeri kişinin üstünde taşıdığı, kötülüklerden, hastalıklardan korunmak, hangi anlamda korumasını istiyorsa o şekilde üstünde taşıdığı deva bire bir şuurluluk kendisine tanımlayabiliriz. Bölgede kesinlikle tek olduğunu söyleyebiliriz. Anadolu’de da tıpkı Roma yapısında kazılar sırasında Roma tabakasında bulunmuş olan biteviye olduğunu söyleyebiliriz ferah ferah” dedi.
“Heyecanlandıran benzeri tespitti”
Kazılarda devir yüzüne çıkarılan tılsımlı nesnenin cümbüş verici benzeri belirleme olduğunun da altını çizen Doç. Dr. Çam, “Berenarı mehabetli tıpkısı tespitti bizim amacıyla. Heyecanlandıran ayrımsız tespitti. Bunun sebebi öncelikle Roma İmparatorluk dönemine ilgilendiren iri benzeri yapıda çalışırken, Roma tabakalarında hakeza benzeri asur akamenid deli dolu, asur akadenid dönemlerinden bildiğimiz işaret mühürlere benzeyen ayrımsız formda yapılmış hakeza aynı amuletin hakeza benzeri yapıda tayin edilmesi bizim için berenarı önemliydi. O yüzden bundan sonraki çalışmalarımızda birlikte bu mührün orijinalinde hangi anlamı taşıdığını ve üzerinde taşıyan kişinin benzeri rahip mi, ilmek görevlisi mi, esenlik evet da asayiş için mı bunu taşıdığını ihtimal birlikte benzeri lejyonda işyar askerin Maşrık seyahatleri sırasında ya birlikte Doğudaki görevi sırasında belki da bulup buraya getirip getirmediği konusundaki ortaya çıkan istifham işaretlerini tenvir etmek üzere elimizden geleni yapacağız” şeklinde konuştu.
Tılsımlı nesneyle ilgili bilimsel çalışmaların sürdürüleceğini dahi sözlerine ekleyen Doç. Dr. Çam, “Kültür Bakanlığı Hars Varlıkları ve Müzeler Umumi Müdürlüğünün cevaz ve destekleriyle bu kazıyı gerçekleştirebildik. Aynı zamanda Bartın Valiliği ve Amasra Kaymakamı Kadir Perçi’ye de verdiği destekten ortalık teşekkürname ediyoruz” dedi.
