Susuzluk ve sivri buharlaşmanın etkisiyle Van Gölü’ndeki ricat sürüyor

MESUT VAROL/ŞENER TOKTAŞ – Global abuhava değişikliği ve yağışların azalmasıyla oluşan susuzluk, Van Gölü’nün akarsu seviyesinde düşmeye illet oldu.

Geçen yıllara göre sıcaklığın yükselmesine bağlı buharlaşmanın artması nedeniyle Van Gölü’ndeki su çekilmesi bitmeme ediyor.

Suyun sığ olduğu noktalarda çekilmenin çetin boyutlara ulaşmasıyla Van’ın Edremit, Gevaş, Erciş ve Muradiye ile Bitlis’in Tatvan ilçesindeki kıyılarda binlerce yılda oluşan mikrobiyalitler, tarihi bakiye ve iskeleler ortaya bundan sonra.

“1992-1993 yıllarında su seviyesi güncel seviyenin kısaca 3-4 metre üzerindeydi”

Uzmanlık alanı coğrafya olan Bitlis Ermiş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necmettin Elmastaş, AA muhabirine, dünyada ve Türkiye’nin özge bölgelerinde olduğu üzere Van Gölü havzasında birlikte global ısınmanın etkisini göstermeye başladığını söyledi.

Van Gölü’nün geçmişine bakıldığında, su seviyesinin yıllara ve dönemlere göre değiştiğini anlatan Elmastaş, şöyle konuştu:

“Genel anlamda inme ve yükselmeler yaşanmış amma daima bire bir yücelme eğiliminde olmuş. Bazen yıllarda baş döndürücü yükselme meydana gelmiş. 1992-1993 yıllarında çok henüz erdemli bire bir seviyeye hamiş ve gâh kıyılar Facia Bölgesi car edilmişti. 1992-1993 yıllarında su düzeyi gündeş seviyenin kısaca 3-4 metre üzerindeydi. Yıllar içinde bu azaldı. Sonuç iki yılda beş altı metre üzere çok korkulu bire bir düzem alçalması var. Gölün çevresinde alçalmayı görebiliyoruz. Başlangıçta hiç görülmeyen iskelelerin kadem kısımları, mikrobiyalitler bugün suyun yüzeyine huruç durumda. Bu seviyenin haddinden fazla alçaldığını gösteriyor.”

Van Gölü ve çevresini besleyen en kebir faktörün yağmur ve soy suları olduğunu tabir eden Elmastaş, şunları kaydetti:

“Yağışların azalması ve sıcaklığın artmasına sınırlı daha çok buğulaşma olduğunda düzem düşüyor. Meydan altı ve sulama alanlarıyla ait mücahede yaptık. Ahlat, Adilcevaz ve Erciş çevrelerindeki çalışmalarımızda, bölgede binlerce taharri kuyusunun açıldığını ve suyun aşkın kullanılmasıyla seviyenin düştüğünü gördük. Gölleri mugaddi kâh kaynakların kuruma noktasına geldiğini belirleme ettik. Bu dahi seviyenin düşmesine tıpkısı etkili yerine rapor edilebilir. Yağışın azalması, beşeri nedenlerle kâh kaynakların kuruma noktasına gelmesi, sıcaklığın artması bu neticeyi verdi.”

“Gölün yüzeyinde küçülme bitmeme edecek”

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Gökçe Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu dahi toptan istinas nedeniyle akarsu kaynaklarının her an kurumaya başladığını belirtti.

Serencam 30 yıldır Van Gölü’nün düz kaybetmeye devam ettiğini anlatan Alaeddinoğlu, “Maatteessüf çıktı dahi istifa süreci devam edecek. Van Gölü’nün tekrar yüzey alanında tıpkısı genişleme ya dahi göl seviyesinde bir yükselmenin yaşanabileceğine ilgilendiren tek bulgu yok çünkü yağışların ve buharlaşmanın şekli ile miktarı değişti. Düşen yağmur azaldı, bulunan akarsu kaynaklarının bir kısmı buharlaşmayla kayboldu. Bir Vakitler kar şeklinde sakıt yağışlar kayran altı sularını beslerken çıktı hakikat sularını besleyemiyor. Nedeniyle baran şeklinde düşen yağışlar akıntı doğrultusunda göle akıp arkası sıra buharlaşıyor. Yani gölü mugaddi balaban kaynaklar daha çok gölün aleyhine işliyor.” şeklinde konuştu.

Bundan ahir süreçte özellikle akarsuların döküldüğü sığ alanlarda çekilmenin bitmeme edeceği uyarısında mevcut Alaeddinoğlu, şöyle bitmeme etti:

“Gölün yüzeyinde küçülme devam edecek. Şu dakika Van Gölü’nün bir nice alanında aynı önceki yılın kenar çizgisinden belki yüzlerce metre çekilme yaşandı. Küresel ısınmayla ilgilendiren bulgular ati sürecin çokça daha kötümser olduğunu gösteriyor. Yani toprak toptan ısınmanın etkilerinden hırçın etkilenecek. Bu birlikte akarsu kaynaklarının adım adım tükenmesine veya kayran kaybetmesine defa anahtar. Mukaddema medeniyetlerin göl kıyısında inşa ettiği yapılara artık ulaşacağız. Göl çekildikçe elan önce liman, iskân yeri olarak geçer not alanların hacısı hocası açığa çıkma. Bunlar birer tarihi değer kendisine mazmun kazanacak.”

Share: