Bitlis’te yöresel pabuç “harik”in akıbet ustası Haydar Yılmayan, mesleğini 25 yıldır yaşatmaya çalışıyor.

İl Ekin ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde 1997’üstelik açılan kursta harik yapmayı öğrenen, 1998’den bu yana de yırtıkça öğretici olan Yılmaz, talih genelinde planlı fuar ve festivallere katılarak mesleğini tanıtıyor.

Muannit kılı ve kendir kullanarak tamamını el işçiliğiyle yaptığı harikin aya, çöz ve aut kısımlarına çuvaldızla kısaca 2 bin 500 terzilik atan Yılmayan, aynı koşa ayakkabıyı 5 günde tamamlayabiliyor.

Artık halk oyunları gösterilerinde ve evlerin gün doğusu köşelerinde bezek kendisine geçer not dernekevi ayakkabıyı üreterek ailesini geçindiren Yılmayan, bakir ustalar yetiştirerek kentin yeryüzü koca kültürel değerlerinden birini ati nesillere aktarmak istiyor.

Yılmayan, AA muhabirine, Bitlis’e has “harik”mağara yapımının ağırlık olduğunu ve say gerektirdiğini söyledi.

Ayakkabının kabak maddesinin inat kılı ve kendirden oluştuğunu dile getiren Yılmaz, şöyle konuştu:

“Kendiri ipe dönüştürüp bukanak numarasına göre hazırladığımız tabanların dikişlerini çuvaldızla atıyoruz. İç ve canip dikişlerin peşi sıra aya oluşur. Dikbaşlı kılından yaptırdığımız patikleri bile tabana dikerek nakışlarını ve bağcıklarını yaparız. Bu işlemler yeryüzü bir iki 5 çağ sürüyor. Yöre halkı evvelden ellerindeki malzeme ve imkanlarla harik yapmış. 600 sene kullanılan harik, 1950-1960’lı yıllarda henüz dayanıklı ayakkabıların üretilmesiyle önemini yitirmeye başlamış, 1970-1980’li yıllarda ise unutulan bir konferans haline gelmiş.”

Lise öğrencisiyken arkadaşlarıyla kursa katıldığını, tıpkısı yıl sonraları ustasının mesleği bırakarak kentten barhana ettiğini anlatan Yılmayan, işi öğrettiği kursiyerlerin bile mesleğin zorluğu, muamele ve gereç bulma sıkıntısından etraf devam etmediğini belirtti.

Mesleği yaşatan son yordamlı olduğunu anlatım fail Yılmaz, “Arkadaşlarım ve ustam kabil bıraksaydım, harik bugüne gelmeyecekti. Ferdî çabalarla 25 yıldır bu mesleği sürdürüyorum. Siparişleri karşılıyorum. Kültür ve Turizm ile Umum Eğitimi Merkezi Müdürlüklerine tutkun kurslar açıyorum. Onların desteğiyle iz ayakta duruyor.” dedi.

“Harik üstelik sonuç demlerini yaşıyor”

Geleneksel sanatların tümünde kursiyer sıkıntısının yaşadığını anlatan Yılmaz, şunları kaydetti:

“Günümüz ayakkabıları elan ergonomik ve bozuk. İnsanlar buna gönül etmiyor. Teknolojinin gelişmesi, makbul malzemelerin farklılaşmasıyla geleneksel sanatların ürünleri tercih edilmiyor. Yaptığımızı satamıyoruz. Kursiyerler uzun çarpışma vererek yaptığı ayakkabıyı satamıyor. Bu nedenle laf gelişmiyor ve gün günden unutuluyor. Harik üstelik akıbet demlerini yaşıyor. Hem sanatı keyiflendirmek hem da geçimini bulmak için araçlara ve kadınların çantalarına takılabilecek süs amaçlı minik harikler üretiyorum.”