Basın İlan Kurumu, hava dalavere kurulunun; gazetelere müteveccih ilan akçakesme cezalarının matbuat ve anlatım özgürlüğünün ihlali olduğuna hükmedilen Esas Mahkemesi kararının ardından yabansı toplandığını duyurdu. Açıklamada, “TBMM tarafından 195 çevrilmiş Kanunun 49. maddesinde değişiklik yapılana büyüklüğünde Matbuat Ahlak Esasları kapsamında yapılan başvuruları güruh gündemine almamaya değişmeyen vermiştir” denildi.
Kanunuesasi Mahkemesi (AYM), Cumhuriyet Altını, Cihanşümul, Sözcü ve Birgün gazetelerine Basın İlan Kurumu’nun (BİK) verdiği zar kesme cezalarına ilişik tayyareci karar vererek, cezaların matbuat ve rapor özgürlüğünün ihlali olduğuna hükmetti.
Bir örneği TBMM’ye gönderilen AYM kararında, “Kuruma sunulan yetkinin basının etik bilimi değerlerini düzenleme amacından öteye her an imdi bazen basın mensupları açısından caydırıcı takı yaratabilecek bire bir tecziye aracına dönüştüğü ve bu durumun sistemli tıpkı soruna sebep olduğu gözlemlenmiştir” denildi.
Matbuat İlan Kurumu Genel Müdürlüğü, Temel Mahkemesi’nin kararının yayınlanmasının peşi sıra; yazılmış izah yaptı. Izah şöyle:
“Kurumumuzca, gerekçesiyle gelişigüzel bugün öğrenilen AYM kararına ilgilendiren; kamuoyunun bilgilendirilmesi hesabına aşağıdaki açıklamanın yapılmasına gerek duyulmuştur.
“KANUN MADDESİNİN İPTALİ KARARI DEĞİL”
Arz özellikle vurgulamak isteriz kim, 02 Aile 1961 ruz ve 195 sayılı Matbuat İlan Kurumu Teşkiline Dayalı Kanunun ‘Müeyyide’ başlıklı 49. maddesi, bugüne kadar hiç değişmemiştir. Genel Kurulumuz, söz konusu maddeye binaen 1961, 1964, 1994 ve 2022 yıllarında Basın Aktöre Esaslarını belirlemiştir. Bilcümle bu mevzuat hükümleri bir nice duruşma kararında türel hamur kendisine kabul edilmiştir. Antrparantez AYM’nin 2016/5653, 2016/73997 ve 2017/30597 başvuru numaralı kararlarında, anılan yasa hükmünün kanunilik ölçütünü karşıladığı örtüsüz vurgulanmıştır. Bu tespitin peşi sıra Anayasa Mahkemesi, matbuat ahlak esasları ile ilgilendiren olarak namına yapılan başvuruları münferit kendisine ele almış ve yaptırım kararının gün tün eşitliği ilkesine uygun olup olmadığını esastan incelemiştir.
Ancak bu son kararıyla AYM, 195 mahdut Kanunun 49. maddesinde strüktürel tıpkısı sorun tespit ederek, esbak görüşünden müstesna ve anılan kanun hükmünün anne adalet ve hürriyetlerin sınırlanmasında kanunilik unsurunu taşımadığı sonucuna varmıştır. Zaman, AYM’nin görüş değişikliği içeren bu kararı, yasa maddesinin iptali kararı değildir. AYM, Türkiye Nazik Kavim Meclisi’ne (TBMM) ilgilendiren büğet hükmünün; kararda bahsi güzeşte dengeleme ölçütleri ayn önüne alınarak baştan düzenlenmesini önermektedir.
Önemle belirtmek isteriz ki, AYM kararında, yabanlık haklarına atak mahiyetinde olan ve eleştiri sınırlarını aşan ve/veya kanunlarında yaptırıma bağlanan suç kapsamında düz düz haberlerin, yaptırıma bağımlı tutulmasının hususiyet devletinin bire bir gereği olduğu ifade edilmektedir. Kararda, basının niteliklerini müzayede ve basının hele kazançlı özgürlüğünün tesisini terazi gayesiyle kurulan aynı kuruma, yaptırım uygulama yetkisinin verilebileceği hükme bağlanmaktadır. Nedeniyle AYM, Matbuat İlan Kurumu’nun müeyyide uygulama yetkisinin bulunduğunu bariz anlatım etmektedir.
Olağanüstü gündemle toplanan ve AYM’nin kararını bu çerçevede değerlendiren Idare Kurulumuz, TBMM yoluyla 195 sınırlanmış Kanunun 49. maddesinde ayrım yapılana büyüklüğünde Matbuat Aktöre Esasları kapsamında yapılan başvuruları güruh gündemine almamaya karar vermiştir.
